Küreselleşen dünyada ülkeler, teknoloji üreten/ihraç eden ve teknoloji kullanan olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Gelişmiş ekonomiler hızla teknoloji yoğun sektörlere kayarken, emek yoğun sektörlerin katma değeri hızla düşmektedir. Geleceğin sektörleri olarak veri bilimi, bilgi teknolojisi, yapay zeka, elektronik, iletişim, biyoteknoloji, süper iletkenler, yeni malzemeler, bilişim, yazılım ve robot-otomasyon teknolojisi gösterilmektedir.
Teknoloji sadece firmaların ve sektörlerin rekabet üstünlükleri için değil aynı zamanda ülkelerin verimlilikleri açısından da yaşamsal bir öneme sahiptir ve oluşturduğu etkiler bakımından gelişmişlik ya da gelişmemişlik düzeylerinde belirleyici rol oynamaktadır. Ayrıca ekonominin önemli aktörleri olan küçük ve orta büyüklükteki işletmeler (KOBİ), genellikle fiziksel alt yapı, insan kaynakları ve finansal kısıtlamalardan dolayı limitli kaynaklara sahip olmaktadır. Bu nedenle, uygun teknolojilerin, en uygun yöntemlerle ve en uygun zamanda temin edilip en yaygın şekilde kullanılması veya iç süreçlere entegre edilmesi, sadece firma stratejileri ile değil ulusal politika ve önceliklerle de ilişkilidir. işletmelerin teknoloji yetkinliklerinin geliştirilmesine yönelik oluşturulan stratejik karar destek sistemleri ve yapay zeka uygulamaları sayesinde elde edilecek esneklik ve verimlilik uygulamaları ile KOBİ’lerin başarılı metodolojik yaklaşımlar sergilemesi mümkündür. Ülkemizde son dönemlerde teknoloji yönetimi alanındaki eksikliğin giderilmesine yönelik faaliyetler özellikle teknoloji danışmanlığı ve mentörlük odağında hız kazanmıştır. Ülkemizde faaliyet gösteren küçük ve orta büyüklükte işletmelerin verimliliklerini artırmak için, faaliyet gösterdiği sektör durumuna ve/veya stratejilerine göre teknoloji yönetim planlarını veya yatırım projelerini bir sistematik değerlendirme sonrasında hayata geçirme veya erteleme şeklinde karar almalarını kolaylaştıran modeller, uygulamalar, algoritmalar veya yazılımlar gün geçtikte daha da önem kazanmaktadır.
Şirketler teknolojinin büyüme ve gelişme için bir sürücü niteliğinde olabileceğinin farkındadırlar, birçok yönetici stratejik iş amaçlarını desteklemek için teknolojiyi konuşlandırabileceğinden haberdardır. Farklı alternatifler arasından en uygun teknolojiyi belirlemek, seçmek ve gerçekleştirmek; bir değer oluşturma ve rekabetçi avantaj etrafında ciddi bir karar verme sürecini başlatmaktadır. Sektörel bazda teknoloji transferi yaparken uluslararası ortaklar ile yeni pazarlara erişme stratejisi ile teknoloji yönetiminde uzmanlaşmak gerekmektedir. Bu alanda ortaya konulan akıllı modeller veya yazılım çözümleri ülkemizde özellikle KOBİ veya şahıs şirketlerinin teknoloji yönetim süreçlerinde zorlandıkları konuları daha pratik bir şekilde değerlendirilmesini sağlamak için geliştirilmekte olup bu sorunlara yönelik bir karar destek mekanizması ortaya çıkarmaktadır.
Özellikle kurumsallaşma yolunda ilerleyene işletmeler için kritik olan söz konusu stratejik karar destek mekanizmaları sayesinde insan kaynakları yönetimi, fabrika organizasyonu, yenilikçi girişimler, üretim yönetimi, planlama, optimizasyon ve Ar-Ge yatırımları konularında başarılı girişimler hayata geçebilir ki bu sayede işletmeler uygun pazar pozisyonunu elde edebilir ve pazardaki rekabetçilerin taklidinden evvel kıt kaynaklarını belirli yatırımlara bağlayarak üstün finansal performans elde edebilirler. Bu nedenle KOBİ’lerin teknoloji yönetimi süreçlerinin; Ar-Ge planlaması, yatırım analizi, fırsat analizleri veya proje planlaması gibi kritik konularda yeni bir karar ya da eylem üzerinde derin bir etkisi vardır. Özellikle teknoloji yetkinliği, verimlilik analizi, performans ve proje yönetimi konularını ele almak için sunulan hizmetler, yazılım çözümleri ve metodolojik yaklaşımlar, KOBİ’lerin günlük faaliyetlerinde karşı karşıya kaldıkları çok kriterli karar verme problemlerine çözüm sunan destekleyici bir rol üstlenmektedir.
İmalat sektöründe faaliyet gösteren KOBİ’lerin teknoloji yetkinliklerini analiz etmek için; süreç yönetimi, ürün rekabetçiliği, bilgi ve iletişim teknolojileri, pazar stratejileri, inovasyon ve girişimcilik, araştırma-geliştirme boyutları dikkate alınarak yenilikçi değerlendirme modelleri önerilmektedir. İşletmelerin teknoloji yetkinlik değerlendirmesi için önerilen stratejik yaklaşımlar genellikle, veri yönetimi yaklaşımları, istatistiksel analizler veya çok kriterli karar verme yöntemleri ile uyumlu olarak modellenmekte olup uluslararası çalışmalar ve akademik literatür söz konusu çözümler için önemli ip uçları vermektedir.
Teknoloji yetkinlik analizi için kullanılan istatistiksel değerlendirme yaklaşımlarından biri olan kümeleme analizi ile rakip firmaların çeşitli kriterler açısından karşılaştırılması ve performanslarına göre kümelenmesi veya sınıflandırılması gerçekleştirilmektedir. Elde edilen sonuçlara göre performansı üst düzey olan işletmeler ile düşük seviyedeki işletmeler çeşitli kriter ve göstergeler açısından kolaylıkla karşılaştırabilir ve zayıf noktalarda geliştirilebilir. Ülkemizdeki teknoloji yetkinlik araştırmalarında işletmelerin yetkinlik skorları veya performansları genellikle mikro, küçük ve orta büyüklükteki işletmelere doğru gidildikçe artmaktadır. Bu sonuçlar ülkelerin gelişmişlik seviyesine, teknolojik yatırımlara ve firmaların teknolojik derinliğine bağlı olarak değişiklik gösterebilmektedir. KOBİ’ler açısından teknoloji yönetimi alanındaki önemli kriterler göz önüne alındığında öne çıkan kavramlar; Araştırma ve Geliştirme (Ar-Ge), Bilgi ve İletişim Teknolojileri (BİT), Yazılım Teknolojileri, Yenilikçilik ve Girişimcilik olarak değerlendirilmektedir. Teknoloji yönetimi sürekli gelişen ve dinamik bir alan olduğu için bu alanında geliştirilen farklı yetkinlik modelleri ile işletmelerin daha hızlı ve açıklanabilir kriterlere bağlı olarak değerlendirilmesi mümkün hale gelmektedir.